Ekspozycja urządzona jest w trzech salach północnych na piętrze budynku i prezentuje sztukę cerkiewną z okresu od XV do XIX wieku. Składają się na nią malowane ikony, chorągwie, krzyże procesyjne i ołtarzowe, figury rzeźbione w drewnie, snycerskie lichtarze, przybory i paramenty liturgiczne. Obiekty na wystawie pochodzą ze zbiorów sądeckiego muzeum i obrazują kulturę Łemków, górali ruskich, wywodzących się z osadnictwa wołosko-ruskiego z XIV-XVI w., którzy do 1947 r. zasiedlali południową część Sądecczyzny. Łemkowie byli wyznania grecko-katolickiego (unickiego) i przynależeli do kręgu kultury bizantyjskiej. Na ich twórczość w późniejszych okresach duży wpływ miała kultura zachodnioeuropejska. Zachodzące zmiany widoczne są szczególnie w malarstwie ikonowym, które do połowy XVII w. opierało się na ortodoksyjnych schematach w przedstawieniach sakralnych, a następnie powoli asymilowało i ulegało wzorcom sztuki zachodniej. W pierwszej sali wyeksponowane zostały najstarsze i najcenniejsze ikony. Są to Matka Boska z Dzieciątkiem w typie Hodigitrii z Nowej Wsi z końca XV w. oraz św. Mikołaj z Binczarowej z początku XVI w. Obie ikony wykazują mistrzowski poziom wykonania w konwencji bizantynizującej. Ikona z Nowej Wsi została podarowana do muzeum przez polskich osadników, którzy przejęli gospodarstwo połemkowskie i znaleźli ją na strychu domu. Cennymi eksponatami są także: ikona Pokrow – Welon Matki Boskiej z Wojkowej z 1703 r., na której ukazano Jana III Sobieskiego z żoną Marysieńką, a także nastawa ołtarzowa z cerkwi w Izbach z końca XVIII, w kształcie małego ikonostasu z bogatym programem ikonograficznym. W drugiej sali prezentowany jest ikonostas, złożony z ikon pochodzących z różnych miejscowości, który ukazuje zwiedzającym ściśle określony układ ikon we wnętrzu cerkwi. Ikonostas otaczają rozmieszczone na ścianach liczne ikony oraz lichtarze. W trzeciej, najmniejszej sali eksponowane są ikony, retabula ołtarzowe, chorągwie oraz paramenty liturgiczne. Tutaj można podziwiać niedużą ikonę Trójcy Świętej z końca XVIII w. prezentującą odmienne ujęcie ikonograficzne oraz łączącą dwie konwencje: bizantyjską i łacińską. Warto zatrzymać się również przy polichromowanym tabernakulum (kiwot) z 1655 r., ozdobionym sceną modlitwy Chrystusa w Ogrojcu oraz główkami anielskimi: cherubina i serafina.
Sztuka cerkiewna Dom Gotycki Nowy Sącz
Beacon